Απαιτείται εκσυγχρονισμός του κοινωνικού μοντέλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Συνέντευξη στο Σωτήριο Λέτσιο	02.02.2003

το άρθρο σε .pdf

Οι προτεραιότητες της Ελληνικής Προεδρίας ανταποκρίνονται στο αίτημα για ανάδειξη του διεθνούς ρόλου, αλλά και του κοινωνικού προφίλ της Ε.Ε. Αυτό τονίζει η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Άννα Καραμάνου και προσθέτει ότι απαιτείται ο εκσυγχρονισμός του κοινωνικού μοντέλου της Ένωσης. Εκφράζει τις ανησυχίες της για τις αποφάσεις που αφορούν τις γυναίκες και την προαγωγή της ισότητας των δύο φύλων. Επισημαίνει ότι η Ευρώπη θα κριθεί από το κατά πόσο θα είναι σε θέση να προβάλει νεανικές ιδέες και εναλλακτικές λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα. Δηλώνει ότι δεν είναι αυτή πρώτη φορά που τάσσεται υπέρ της άρσης του άβατου στο Άγιο Όρος, συμπληρώνοντας ότι λαμβάνει πολλά μηνύματα συμπαράστασης γι'αυτή της τη στάση. "Διαθέτω αρκετό θάρρος, ώστε να αμφισβητώ ακόμη και θέματα ταμπού, όπως το άβατο", υπογραμμίζει. Διατυπώνει την πεποίθηση ότι αργά, αλλά σταθερά τίθενται οι βάσεις για τον πλήρη διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους.

• Για πολλούς, η ανάληψη της σημερινής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η πιο κρίσιμη για το μέλλον της Ευρώπης. Τι πρέπει να πράξει η Ελλάδα για να ανταποκριθεί στα αιτήματα των ευρωπαϊκών λαών;

Η τέταρτη Ελληνική Προεδρία έρχεται, πράγματι, σε κρίσιμη στιγμή για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για τη χώρα. Ξεκινά στη σκιά ενός επικείμενου πολέμου. Νομίζω, όμως, ότι οι προτεραιότητες της Προεδρίας ανταποκρίνονται πλήρως στο αίτημα των Ευρωπαίων πολιτών για ανάδειξη του διεθνούς ρόλου, αλλά και του κοινωνικού προφίλ της Ένωσης. Η επισημοποίηση της μεγαλύτερης διεύρυνσης στην ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης, η οποία φαίνεται πως οδηγεί στη λύση του Κυπριακού προβλήματος, είναι αδιαμφισβήτητα η μεγάλη πρόκληση της παρούσας συγκυρίας. Η Ελλάδα θα είναι στο τιμόνι της Ένωσης, όταν στις 16 Απριλίου θα υπογραφούν οι συμβάσεις ένταξης των 10 νέων μελών υπό τη σκιά της Ακρόπολης.

Θα ήθελα όμως να σταθώ περισσότερο στον εκσυγχρονισμό του κοινωνικού μοντέλου, που επιχειρείται μέσω της εφαρμογής της Στρατηγικής στη Λισσαβόνα. Είναι, πράγματι, αδήριτη η ανάγκη ενίσχυσης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, πάταξη της εμπορίας ανθρώπων, κοινής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης, διαμόρφωσης κοινών αρχών και ένταξης των νομίμων μεταναστών στις κοινωνίες των κρατών-μελών. Με ανησυχεί, όμως, ιδιαίτερα η τροπή που παίρνει η συζήτηση για τη θεσμική μεταρρύθμιση της Ένωσης, η οποία θα ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας. Στο νέο Σύνταγμα της Ένωσης κάποιοι επιχειρούν να μην συμπεριληφθούν οι διασφαλισμένες ήδη από όλες τις Συνθήκες, δεσμεύσεις της Ένωσης για προαγωγή της ισότητας των δύο φύλων. Φοβάμαι πως αν επικρατήσουν αυτές οι απόψεις, αυτή θα είναι μια εξαιρετική δυσμενής εξέλιξη για τις γυναίκες της Ευρώπης, αλλά γενικότερα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ένωση. Ελπίζω οι συγκεκριμένες προτάσεις που απηύθυνα προς τον πρόεδρο της Συνέλευσης για το μέλλον της Ευρώπης κ. Giscard d' Estaing με την ιδιότητά μου της προέδρου της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ίσων Ευκαιριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εισακουστούν.

Το μόνο σημείο, στο οποίο έχω μια μικρή ένσταση είναι η έμφαση που αποδίδεται από την ερώτησή σας στην κρισιμότητα αυτής της συγκεκριμένης προεδρίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι και στο παρελθόν η Ελλάδα βρέθηκε στο τιμόνι της Ένωσης σε δύσκολες στιγμές και πιστεύω πως ανταποκρίθηκε επάξια στο ρόλο της. Δεν πιστεύω, λοιπόν, σε μοναδικές ευκαιρίες και προκλήσεις. Πιστεύω πως και αυτή τη φορά, η Ελληνική Προεδρία θα έχει σημαντική συμβολή στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

• Πριν από λίγες μέρες, ο υπουργός Άμυνας των Η.Π.Α. Ρ. Ράμφσφελντ έκανε λόγο για μια "γηρασμένη Ευρώπη", που αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις. Βρισκόμαστε μπροστά - όπως εκτίμησαν αρκετοί - στην εκδήλωση της σοβαρότερης κρίσης στις σχέσεις Ευρώπης και ΗΠΑ από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως σήμερα;

Νομίζω πως αρχίζουμε πράγματι να ζούμε στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Για όσον καιρό διαρκούσε ο Ψυχρός Πόλεμος η διαφοροποίηση ενός συμμάχου από τις επίσημες θέσεις της συμμαχίας, στην οποία είχε ενταχθεί ήταν πρακτικά αδιανόητη. Σήμερα, ο φόβος του αντιπάλου, η κεντρομόλος δύναμη που εξασφάλιζε αυτή τη σύμπνοια έχει εκλείψει. Έτσι, οι χώρες της Ευρώπης είναι ελεύθερες να εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους σε ενέργειες με τις οποίες διαφωνούν και έχουν αρχίσει να σηκώνουν το κεφάλι. Αυτό φυσικά δεν αρέσει στους Αμερικανούς. Νομίζω ότι θα αποτελέσει μεγάλη κατάκτηση της Ενωμένης Ευρώπης να αρθρώνει ανεξάρτητο πολιτικό λόγο στο διεθνές στερέωμα μέσω μιας Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ). Δυστυχώς, επί του παρόντος, παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει, όπως ο διορισμός του κ. Σολάνα ως Υπάτου Εκπροσώπου, η προοπτική της ΚΕΠΠΑ δε φαίνεται πολύ κοντινή, έπειτα μάλιστα από τη διάσταση απόψεων που εκδηλώθηκε απέναντι στο ενδεχόμενο πόλεμο κατά του Ιράκ.

Όσο για τη "γηρασμένη Ευρώπη" θα διαφωνήσω με το πνεύμα του κ. Ράμσφελντ. Οι χώρες που αντιδρούν στην επέμβαση στο Ιράκ είναι χώρες με μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων και στη διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής. Αντιθέτως, η τακτική των επεμβάσεων που έχουν ακολουθήσει οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια δεν έχει φέρει την ειρήνη που ευαγγελίζονται, αλλά μάλλον έχει προκαλέσει πόνο και δυστυχία σε χιλιάδες αθώους, κυρίως, γυναίκες και παιδιά. Η επιθετική πολιτική τους είναι φυσιολογικό να γίνεται αντικείμενο κριτικής. Σε κάθε περίπτωση, η γηραιά Ήπειρος θα κριθεί από το κατά πόσο θα είναι σε θέση να προβάλει νεανικές ιδέες και εναλλακτικές λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα. Προπαντός θα κριθεί από την ικανότητά της να μεσολαβεί για την επίλυση των όποιων διαφορών με ειρηνικά μέσα, προωθώντας την κουλτούρα της ειρήνης απέναντι στο αμερικανικό μοντέλο της βίας.

• Ένα άλλο σοβαρότερο θέμα που απασχολεί την επικαιρότητα είναι η συζήτηση που άνοιξε για τη διατήρηση ή μη του άβατου του Αγίου Όρους. Το αίτημά σας για την άρση του άβατου βρίσκει συμπαραστάτες στην Ελλάδα;

Δεν είναι η πρώτη φορά που τάσσομαι υπέρ της άρσης του άβατου στο Άγιον Όρος. Θα ήταν ενδιαφέρον, νομίζω, να διαβάσετε παλαιότερη επιστολή μου προς τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, στην οποία, μεταξύ άλλων, τίθεται και το θέμα του άβατου. Κάθε φορά που το θέμα αυτό αποκτά δημοσιότητα ξεσηκώνεται θύελλα αντιδράσεων. Λαμβάνω όμως και πολλά μηνύματα συμπαράστασης από ανθρώπους, που θεωρούν πως δεν υπάρχουν ζητήματα και παραδόσεις που να τίθενται πάνω από τα ανθρώπινα δικαιώματα, άνθρωποι που συμφωνούν μαζί μου πώς, όπως εξελίσσεται η κοινωνία μας και οι αξίες της, τέτοια κεφαλαιώδη ζητήματα θα πρέπει να επανεξετάζονται στο πλαίσιο ενός νηφάλιου διαλόγου. Το πρόβλημα είναι πως οι άνθρωποι αυτοί δεν βρίσκουν βήμα από το οποίο να εκφράσουν τις απόψεις τους. Πολλοί, οι οποίοι έχουν πρόσβαση στα μέσα, δεν είναι πρόθυμοι να αναλάβουν το κόστος της αμφισβήτησης ενός καθεστώτος, ενός θέματος ταμπού. Τη στάση τους την κατανοώ. Απλώς, εγώ διαθέτω αρκετό θάρρος, ώστε να αμφισβητώ ακόμη και θέματα ταμπού, όπως το άβατο, που συνιστά απαράδεκτη διάκριση εις βάρος των γυναικών.

• Υπάρχουν σήμερα οι απαραίτητες πολιτικές συναινέσεις στην ελληνική κοινωνία, που θα δημιουργούσαν το κατάλληλο κλίμα που θα οδηγούσε στο διαχωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος;

Κατ' αρχήν θα πρέπει να ορίσουμε για ποιο διαχωρισμό μιλάμε. Σε μεγάλο βαθμό υπάρχει διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους. Η Ελλάδα δεν είναι θεοκρατικό κράτος, οι αποφάσεις παίρνονται από την Κυβέρνηση. Απλώς εκκρεμούν να διευθετηθούν κάποιες εκκρεμότητες στην κατανομή των ρόλων σε κάποια ζητήματα. Πιστεύω, λοιπόν, πως αργά, αλλά σταθερά τίθενται οι βάσεις για τον πλήρη διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους. Η Εκκλησία είναι ένας θεσμός, που είναι παραδοσιακά συνδεδεμένος με το ελληνικό έθνος, έχει τη συμβολή του στην ελληνική Ιστορία και είναι επόμενο να ασκεί μεγάλη επιρροή στην ελληνική κοινωνία. Όσο, όμως, η κοινωνία μας εξελίσσεται, το Κράτος δικαίου ισχυροποιείται. Θεωρώ εξαιρετικά σημαντική την περίπτωση της κατάργησης της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες, περίπτωση κατά την οποία το κράτος κατάφερε να διασφαλίσει το αποκλειστικό δικαίωμά του να ορίζει το ίδιο ποιες πληροφορίες χρειάζεται να γνωρίζει για τους πολίτες του. Η Εκκλησία, στο θέμα αυτό, ηττήθηκε τόσο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στο οποίο προσέφυγε, όσο και στη συνείδηση των περισσότερων Ελλήνων. Πιστεύω, λοιπόν, πως είμαστε σε καλό δρόμο.

• Με βάση τα όσα διαδραματίζονται στην ελληνική πολιτική σκηνή, πώς κρίνετε την πορεία του κυβερνητικού έργου; Ο Πρωθυπουργός φαίνεται να είναι δυσαρεστημένος από την απόδοση κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών...

Δεν συμμερίζομαι την άποψή σας. Η εμπειρία μου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι πολύ διαφορετική. Για παράδειγμα, στην πρόσφατη παρουσίαση των προτεραιοτήτων της Ελληνικής Προεδρίας, οι Έλληνες υπουργοί άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις, γιατί φάνηκαν πως έχουν ικανότητες, πειθώ και φέρνουν αποτελέσματα. Τα προβλήματα που εμφανίζονται στο εσωτερικό, νομίζω, πως σχετίζονται με το ότι η σημερινή Κυβέρνηση βρίσκεται στο μέσον μιας εξαιρετικά δύσκολης τετραετίας, κατά την οποία έχουν μπει πολλά και ιστορικής σημασίας στοιχήματα (η ΟΝΕ, η Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, η προσπάθεια βελτίωσης της καθημερινότητας του πολίτη). Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με βασική αρχή του μάρκετινγκ, ο κόσμος ζητά συνεχώς αλλαγή, εναποθέτει τις ελπίδες του στο "νέο". Την κρίσιμη στιγμή, όμως, πιστεύω πως θα κρίνει λογικά και θα προτιμήσει εκείνον που θα θεωρεί πιο αξιόπιστο και πιο ικανό να κυβερνήσει.