|
Προς: κο Κώστα Σκανδαλίδη Κοιν: β) κο Αντώνη Αγγελίδη
|
|
| Θέμα : Προβλήματα των μεταναστών στην Ελλάδα |
Αθήνα, 4 Φεβρουαρίου 2004 |
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Με την παρούσα επιστολή, απευθύνομαι πάλι σε εσάς, με αφορμή τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες μετανάστες στη χώρα μας, στην προσπάθειά τους να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
α) Προβλήματα από την πολυπλοκότητα των διαδικασιών έκδοσης κάρτας εργασίας-κάρτας παραμονής
Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι διαμαρτυρίες των μεταναστών για αστοχίες που παρατηρούνται στην εφαρμογή της νέας νομοθεσίας που ρυθμίζει τις προϋποθέσεις και συνθήκες υπό τις οποίες θα προμηθεύονται ή θα ανανεώνουν την άδεια παραμονής και εργασία τους. Μέσω των οργανώσεών τους οι μετανάστες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, υποστηρίζοντας πως η σχετική νομοθεσία καθίσταται κενό γράμμα, με αποτέλεσμα, στην καλύτερη περίπτωση, την ταλαιπωρία τους και στη χειρότερη την εξώθησή τους σε παραβατικές συμπεριφορές.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προκύπτει από την υποχρέωση των μεταναστών να υποβάλουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (ασφαλιστικά ένσημα ή θεωρημένη κάρτα ανεργίας) για ένα πλήρες δωδεκάμηνο, προκειμένου να ανανεώσουν την άδεια εργασίας τους. Η προϋπόθεση αυτή προκαλεί προβλήματα σε όσους μετανάστες έμειναν άνεργοι κάποια στιγμή μέσα σε αυτό το διάστημα. Λόγω διαφόρων καθυστερήσεων, για τις οποίες δεν ευθύνονται συχνά οι ίδιοι, σε πολλές περιπτώσεις αργούν να καταθέσουν τα χαρτιά απόλυσής τους, με κίνδυνο να παρέλθει η δίμηνη προθεσμία και να μην τους εκδίδει κάρτα ανεργίας ο ΟΑΕΔ. Κατ’αυτόν τον τρόπο, δεν είναι δυνατόν να παρουσιάσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και δεν καθίσταται δυνατή η νόμιμη παραμονή τους στην Ελλάδα.
Ανάλογα προβλήματα προκύπτουν στην περίπτωση που παρουσιαστεί οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα, το οποίο θα τους κρατήσει για μικρό χρονικό διάστημα εκτός εργασίας (ασθένεια, οικογενειακά προβλήματα). Τέλος, είναι σημαντικά τα προβλήματα που δημιουργούνται λόγω κάποιων αδυναμιών στη συνεργασία με τα ασφαλιστικά ταμεία. Ειδικότερα, η απαίτηση προσκόμισης των ενσήμων του τρέχοντος μηνός –η οποία απαιτείται από τις Νομαρχίες μόνο από τους μετανάστες- είναι πρακτικώς αδύνατη και έχει ως μοναδικό αποτέλεσμα τη δημιουργία σύγχυσης και εντάσεων.
Με βάση τα προαναφερθέντα προβλήματα, θα ήθελα να στηρίξω τα παρακάτω αιτήματα των μεταναστών:
¨ Επέκταση του χρόνου βάσει του οποίου θα αξιολογείται ο βαθμός απασχολησιμότητάς τους, από δωδεκάμηνο, σε διετία. Είναι απολύτως κατανοητή και θεμιτή η προσπάθεια του ελληνικού κράτους να ελέγχει τη νομιμότητα των μεταναστών που βρίσκονται στη χώρα και μάλιστα σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να καθίσταται ο έλεγχος πιο αποτελεσματικός. Παρόλα αυτά, στην πράξη έχει διαφανεί πως το δωδεκάμηνο είναι εξαιρετικά σύντομη χρονική περίοδος για τη διενέργεια του ελέγχου, αφού δεν αφήνει περιθώρια στους μετανάστες για προβλήματα που μπορούν να προκύψουν στον καθένα και τα οποία γι αυτούς είναι ακόμη πιο δύσκολο να επιλυθούν, δεδομένου ότι βρίσκονται σε μια ξένη χώρα. Τέτοιες δυσκολίες έχουν πολλές πιθανότητες να ωθήσουν τους ανθρώπους αυτούς στην παρανομία, προκαλώντας πολύ περισσότερα προβλήματα στην κοινωνία μας. Αντίθετα, εάν δινόταν επαρκές χρονικό περιθώριο (για παράδειγμα, διάστημα δύο ετών), στη διάρκεια του οποίου θα πρέπει να πιστοποιήσουν πως εργάστηκαν κατά το μεγαλύτερο διάστημα, τότε και οι μετανάστες θα μπορούσαν ευκολότερα να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά, αλλά και οι αρμόδιες υπηρεσίες θα απέφευγαν το συνωστισμό και την ταλαιπωρία που εξοργίζουν τους πολίτες και τους υπαλλήλους.
¨ Ενσωμάτωση της άδειας εργασίας και της άδειας παραμονής σε μια κοινή, πράσινη κάρτα που θα έχει διπλή λειτουργία. Κατ’αυτόν τον τρόπο, η διαδικασία θα απλοποιηθεί, ενώ δε θα επιβαρύνονται οι Δήμοι και οι Νομαρχίες από τη μαζική προσέλευση μεταναστών για την έκδοση των αδειών αυτών. Το συγκεκριμένο αίτημα καθίσταται ακόμη πιο λογικό αν αναλογιστούμε ότι, σε πολλές περιπτώσεις, παρατηρούνται σημαντικές χρονικές υστερήσεις ανάμεσα στην έκδοση της άδειας εργασίας με την άδεια παραμονής, κατάσταση που εκ των πραγμάτων απαξιώνει την όλη διαδικασία.
¨
Εκλογίκευση της
παρέμβασης του ΙΚΑ στη διαδικασία έκδοσης της άδειας εργασίας, ειδικότερα για τους αυτοαπασχολούμενους.
Οι μετανάστες διαμαρτύρονται για την αδυναμία συνεργασίας που υπάρχει ανάμεσα
στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων και σε άλλες υπηρεσίες του Κράτους ή της
Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι ανάγκη να ενισχυθεί η συνεργασία του ΙΚΑ με τους
φορείς αυτούς, ιδιαίτερα με το Υπουργείο Εσωτερικών, ώστε να αποφεύγεται η
ταλαιπωρία που υφίστανται οι μετανάστες στη χώρα μας, ταλαιπωρία που, τελικά,
αποβαίνει σε βάρος της παραγωγικότητας της Οικονομίας μας.
Η Κοινότητα των εν Ελλάδι Αλλοδαπών Προσώπων, σε υπόμνημα που απέστειλε στις 30 Ιουνίου 2003 προς τον Υφυπουργό κο Λάμπρο Παπαδήμα, με Αρ.Πρωτ. 478, αναφέρεται στα προβλήματα αυτά, ζητώντας τη λύση τους. Μέχρι όμως αυτή τη στιγμή δεν έχουν λάβει καμία απολύτως απάντηση ή ανταπόκριση στα αιτήματά της, γεγονός που έχει προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη αγανάκτηση, διότι την εκλαμβάνουν ως αδιαφορία από την πλευρά της Διοίκησης για τα προβλήματά τους. Θα ήθελα, επομένως, να σας παρακαλέσω να προβείτε στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να υπάρξει επίσημη απάντηση στο υπόμνημά τους.
β) Αποκλεισμός από την εκπαίδευση των παιδιών των μη νομίμων μεταναστών
Έκπληκτη η κοινή γνώμη πληροφορείται μέσω του Τύπου την εμμονή του Υπουργείου Εσωτερικών να εφαρμόσει την απαράδεκτη εγκύκλιο που προβλέπει πως δε θα επιτρέπεται η εγγραφή στο σχολείο παιδιών μεταναστών, οι οποίοι δεν έχουν πάρει όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα. Τόσο η δική σας αρχική αντίδραση όσο και οι διαβεβαιώσεις για το αντίθετο από την πλευρά του Υπουργού Παιδείας δημιούργησαν ελπίδες πως το θέμα δε θα προχωρήσει, ιδιαίτερα, μάλιστα, εφόσον και ο Συνήγορος του πολίτη ζήτησε την ανάκληση της συγκεκριμένης εγκυκλίου.
Η πρόσφατη, όμως, απάντηση του Γενικού Γραμματέα κ. Β.Βαλασόπουλου προκαλεί εύλογα ερωτήματα ιδιαίτερα με τον τόνο που χρησιμοποιεί απέναντι στον καταξιωμένο θεσμό του Συνηγόρου του Πολίτη και δημιουργεί ανησυχίες για τις κατευθύνσεις που παίρνει στην πράξη η μεταναστευτική πολιτική της χώρας. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει θέσει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις προτεραιότητές της. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση αφορά σε όλους ανεξαιρέτως, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Η αρχή αυτή διατρέχει το πνεύμα και το γράμμα του Συντάγματός μας, το οποίο έχει δομηθεί πάνω στις αξίες του ανθρωπισμού, ενώ προβλέπεται και από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που έχει υπογράψει η χώρα μας.
Πέρα, όμως, από τη συμβατική υποχρέωση της χώρας, η μέριμνα για την εκπαίδευση όλων των παιδιών είναι προϋπόθεση για την κοινωνική σταθερότητα. Τα παιδιά των μεταναστών, ιδιαίτερα όσων δεν είναι νόμιμοι, κινδυνεύουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από τα υπόλοιπα, να προωθηθούν σε παράνομες δραστηριότητες, εάν αποκλειστούν από την εκπαιδευτική διαδικασία. Η φοίτηση στο σχολείο δε βοηθά μόνο την ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία, η οποία θα τους είναι απαραίτητη όταν και εφόσον τελικά οι γονείς τους ολοκληρώσουν τις διαδικασίες νόμιμης παραμονής, αλλά τα προστατεύει από την εκμετάλλευση και αποτρέπει την περιθωριοποίηση και την παραβατικότητα.
Διερωτάται κανείς γιατί να είναι προτιμητέο τα παιδιά αυτά να βρίσκονται στο δρόμο, όπου ζητιανεύουν ή δουλεύουν διατρέχοντας σοβαρούς κινδύνους, από το να βρίσκονται σε μια σχολική αίθουσα. Μπορεί κάποιος να πιστεύει σοβαρά πως ο αποκλεισμός των παιδιών από το σχολείο είναι ορθολογικός τρόπος τιμωρίας των γονιών τους που «επέλεξαν» να είναι παράνομοι μετανάστες;
β) Πολιτικά δικαιώματα μεταναστών-Ψήφισμα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 15-1-2004
Στις 15 Ιανουαρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε στο Στρασβούργο ψήφισμα με θέμα τη μετανάστευση, την κοινωνική ένταξη και την απασχόληση των μεταναστών. Στο ψήφισμα δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ομαλής ένταξης των μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες-χώρες υποδοχής τους.
Στο πλαίσιο αυτό, συμπεριλαμβάνονται και προτάσεις προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης πολιτικών δικαιωμάτων και ιθαγένειας στους μετανάστες που ζουν στα κράτη μέλη της Ένωσης. Συγκεκριμένα, αναγνωρίζεται στο άρθρο 24 πως μια ενεργός πολιτική για την ένταξη των μεταναστών θα πρέπει να περιλαμβάνει (μεταξύ άλλων) «την εξασφάλιση της συμμετοχής των μεταναστών στην κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ζωή» της χώρας υποδοχής τους.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού, προτείνεται η εκπόνηση προγραμμάτων που θα βελτιώνουν τις συνθήκες αρχικής υποδοχής μεταναστών. Αναφορικά με την πολιτική ένταξη των μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς προτείνεται η αναθεώρηση των ισχυουσών διατάξεων, ώστε να συνάδουν με τους στόχους ομαλής ένταξης που τίθενται από το ψήφισμα. Καλούνται, επομένως οι κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και η ελληνική να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες για την αναγνώριση πολιτικών δικαιωμάτων στους μετανάστες που ζουν στην επικράτειά τους, με δεδομένη τη σημαντική βελτίωση που η εξέλιξη αυτή θα συνεπάγεται τόσο για τις συνθήκες ζωής των μεταναστών, όσο και για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες στο σύνολό τους.
Η διεύρυνση της αναγνώρισης των πολιτικών δικαιωμάτων αποτελεί κατάκτηση των τελευταίων αιώνων, η οποία συνεισέφερε σημαντικά στην πολιτική σταθερότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της αναγνώρισης του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γυναίκες, γεγονός που εμπλούτισε την πολιτική ζωή των σύγχρονων κοινωνιών. Αντίθετα, η στέρησή του ισοδυναμούσε πάντα με αποκλεισμό από τη σημαντικότερη ιδιότητα, αυτή του πολίτη. Όταν ένας άνθρωπος γνωρίζει πως η φωνή του δε μπορεί να ακουστεί, πως τα συμφέροντά του δε μπορούν να εκπροσωπηθούν στα κέντρα εξουσίας, είναι λογικό να αισθάνεται αποκλεισμένος από την κοινωνία και, ακόμη, να στρέφεται εναντίον της. Οι μετανάστες, που συνεισφέρουν στις κοινωνίες μας με την εργασία τους, με τους φόρους και τις κοινωνικές εισφορές που καταβάλλουν, έχουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν τους νόμους, θα πρέπει όμως να τους αναγνωρίζεται η δυνατότητα να επηρεάσουν τη διαμόρφωσή τους.
Αναφορικά με την ιθαγένεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο άρθρο 33 του ψηφίσματός του, χαιρετίζει την υιοθέτηση της έννοιας της «αστικής ιθαγένειας» από την ανακοίνωση της Επιτροπής, έννοιας που επιτρέπει στους μετανάστες να απολαμβάνουν σειρά οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, όπως είναι το δικαίωμα να ψηφίζουν στις τοπικές και ευρωπαϊκές εκλογές. Το Κοινοβούλιο αναγνωρίζει τη σημασία της αστικής ιθαγένειας για τη διαμόρφωση της αίσθησης του «ανήκειν» σε μια κοινότητα, μέσω της οποίας μπορεί να επιτευχθεί η ομαλή ένταξη των μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Κύριε Υπουργέ,
Έχει γίνει πλέον συνείδηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο πως οι κοινωνίες μας έχουν περισσότερα να κερδίσουν αν αναδείξουν την πολυπολιτισμικότητα που, εκ των πραγμάτων, τις χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια -μετά την αθρόα προσέλευση μεταναστών-, παρά αν της αντισταθούν. Τα πολιτικά δικαιώματα και η ιθαγένεια αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή ένταξη των μεταναστών στις χώρες όπου επέλεξαν να ζήσουν, στις οποίες αναμένεται πως θα συνεχίσουν να ζουν για αρκετά χρόνια ακόμη, αν όχι για πάντα.
Στην πρόσφατη ομιλία του ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών κ. Κόφι Αννάν παρότρυνε τα ευρωπαϊκά κράτη να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται στις κοινωνίες τους ως αποτέλεσμα των «αναπόφευκτων μετακινήσεων πληθυσμών σε διεθνές επίπεδο». Τόνισε μάλιστα πως αναμένει με ανυπομονησία την ημέρα κατά την οποία η Ευρώπη θα μπορεί να περηφανευτεί όχι μόνο για την ποικιλομορφία που την χαρακτηρίζει ως προς τα κράτη μέλη της, αλλά και για την ποικιλομορφία στο εσωτερικό τους. Αναγνωρίζοντας τη σημασία της ενίσχυσης των μέτρων προφύλαξης των συνόρων, διαπιστώνει πως η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο που δε θα σταματήσει. Δε θα πρέπει, όμως, να ξεχνάμε πως τα σημερινά αίτια της μετανάστευσης είναι ίδια με τα αίτια που, πριν από μερικές δεκαετίες, ώθησαν χιλιάδες Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους να αφήσουν τα σπίτια τους για να ξεφύγουν από τον πόλεμο, την καταπίεση, τη φτώχια, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή σε μια νέα πατρίδα.
Προσβλέποντας στη θετική σας ανταπόκριση, είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή συνεργασία.
Με βαθύτατη εκτίμηση,
Άννα Καραμάνου