| Προς: Την
Α.Θ. Παναγιότητα |
|
| |
Κωνσταντινούπολη,
24 Φεβρουαρίου 2003 |
Παναγιότατε,
Έχοντας επίγνωση του ανεκτιμήτου πνευματικού και
κοινωνικού ρόλου σας ως ηγέτου της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας, και εκτιμώντας βαθύτατα το έργο σας που επικεντρώνεται στην ενότητα της
Ορθοδοξίας, στην πνευματική αναγέννηση, τη χριστιανική συμφιλίωση και
συνύπαρξη, την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία ενός κόσμου ειρήνης,
δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και αγάπης, θα
ήθελα, με την ιδιότητά μου της προέδρου της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών
και Ίσων Ευκαιριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, να ζητήσω τη συνδρομή σας
για την έμπρακτη αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλους τους
τομείς, σύμφωνα και με το χριστιανικό μήνυμα «..ουκ ένι άρσεν και θήλυ»
Δυστυχώς, σε
όλη τη διάρκεια της ιστορικής διαδρομής της ανθρωπότητας υπήρξε αποκλεισμός των
θηλέων ανθρώπων από τον δημόσιο βίο και
περιορισμός τους στη σφαίρα του ιδιωτικού.
Οι διαδικασίες αναγνώρισης των
θεμελιωδών ελευθεριών και των δημοκρατικών δικαιωμάτων των γυναικών ξεκίνησαν
μόλις πριν από ένα περίπου αιώνα, όταν
επετράπη η πρόσβασή τους στην
εκπαίδευση, στην αμειβόμενη εργασία,
στις οικονομικές δραστηριότητες, στις επιστήμες και στη πολιτική ζωή. Η έξοδος του μισού του ανθρώπινου γένους
από την περιθωριοποίηση αιώνων,
συνιστά, κατά τους κοινωνιολόγους, την μεγαλύτερη ειρηνική κοινωνική
επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ωστόσο, πολλά προβλήματα ανισοτήτων και διακρίσεων παραμένουν,
με χειρότερα όλων τη συνεχιζόμενη βία και την εντεινόμενη διακίνηση
γυναικών.
Στην Ελλάδα γιορτάσαμε μόλις πέρσι τα πενήντα χρόνια
πολιτικών δικαιωμάτων των Ελληνίδων.
Ασφαλώς η μεγαλύτερη νίκη που κατήγαγαν οι γυναίκες κατά τα τελευταία 50
χρόνια είναι αυτή της μόρφωσης και συμμετοχής τους σε όλες τις βαθμίδες της
εκπαίδευσης, καταρρίπτοντας μια
«παράδοση» αποκλεισμού αιώνων. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία είναι
εντυπωσιακά, αφού, σήμερα στο σύνολο των πανεπιστημίων, οι γυναίκες, αποτελούν το 61,2% των φοιτητών
(στοιχεία 2000). Στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών το ποσοστό των πτυχιούχων γυναικών φθάνει το
72,7% του συνόλου, στο Αριστοτέλειο της
Θεσσαλονίκης το 58,6%, στο Πάντειο
το 67,4%. Η ίδια τάση παρατηρείται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης. Στον τομέα της απασχόλησης,
παρά τις συνεχιζόμενες διακρίσεις, σημειώνεται επίσης σημαντική πρόοδος, με
αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών σε όλους τους επαγγελματικούς και
επιστημονικούς κλάδους. Στο δικαστικό
σώμα, στην Ελλάδα, το 75% των νεοεισερχομένων
είναι γυναίκες.
Υπό το φως αυτών των
εξελίξεων και της προόδου που έχει επιτευχθεί
στην αναγνώριση των κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών και ατομικών
δικαιωμάτων των γυναικών, αλλά και γενικότερα της προστασίας της
ανθρώπινης αξιοπρέπειας, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να δείτε θετικά το αίτημα
για την έναρξη ενός καλόπιστου και νηφάλιου δημοσίου διαλόγου για θέματα τα οποία δεν αφορούν στο δόγμα ή την
θεολογία, αλλά σε πρακτικές και
αποφάσεις που ελήφθησαν υπό εντελώς διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες και οι οποίες σήμερα συνιστούν διακρίσεις εις
βάρος του μισού της ανθρωπότητας.
1/
Αποκλεισμός γυναικών από το Άγιον Όρος.
Το θέμα της άρσης του
αβάτου απασχόλησε την κοινή γνώμη για πρώτη φορά τον Μάϊο του 2001, όταν
έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με θέμα «Γυναίκες και
Φονταμενταλισμός» συμπεριέλαβε την φράση
«οι γυναίκες δεν θα πρέπει να αποκλείονται από καμιά γεωγραφική περιοχή
του πλανήτη». Προσωπικά, επειδή
υποστήριξα ότι αυτή η φράση
αφορά και στο άβατο του Άγίου Όρους δέχτηκα σφοδρές επιθέσεις από εκκλησιαστικούς κύκλους. Το θέμα επανήλθε στην ολομέλεια του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την υπερψήφιση της έκθεσης Swiebel για τα
ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ρητά ζητείται η άρση της
απαγόρευσης πρόσβασης των γυναικών στον Άθω.
Προσωπικά πιστεύω, ότι η
απόφαση αποκλεισμού των γυναικών από μια γεωγραφική περιοχή 400 τετραγωνικών
χιλιομέτρων και όχι μόνον από τις μονές,
απόφαση η οποία ελήφθη πριν από 1000 περίπου χρόνια, αντανακλά την
κοινωνική πραγματικότητα και τα πολιτισμικά δεδομένα εκείνης της εποχής και
ουδεμία σχέση έχει με τη χριστιανική πίστη και διδασκαλία. Την ενότητα του
ανθρώπου και την μη διάκριση με βάση το
φύλο αναλύει με θαυμαστή εμβρίθεια η θεολόγος κα Ευανθία Αδαμτζίλογλου στο
βιβλίο της «Ουκ ένι Άρσεν και Θήλυ…».
Φυσικά το αίτημα για
άρση του «αβάτου» για τις γυναίκες,
δηλαδή, της μη διάκρισης του ανθρώπου με βάση το φύλο, σε καμιά περίπτωση δεν
σημαίνει επιθυμία μετατροπής του Άθω σε τουριστικό θέρετρο και διατάραξης της
μοναστικής ζωής. Σημαίνει απλά αναγνώριση
δικαιώματος πρόσβασης και των γυναικών στην πολιτισμική μας
κληρονομιά, κάποιες ημέρες και ώρες που
θα αποφασίσει η κοινότητα του Αγίου
Όρους. Σημαίνει ακόμη ότι οι
«παραδόσεις» που συγκρούονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την
αξιοπρέπεια του ανθρώπου ή
παραβιάζουν την αναγνωρισμένη και από την Εκκλησία αρχή της
ισότητας των φύλων, θα πρέπει να εναρμονισθούν με την
σύγχρονη πραγματικότητα..
2/ Ιεροσύνη Γυναικών.
Ο αποκλεισμός των γυναικών από ιερατικά αξιώματα επίσης συνδέεται με την
πολιτισμική πραγματικότητα του
παρελθόντος και την πατριαρχική δομή της κοινωνίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θα πρέπει να ανοίξει τον διάλογο για την
είσοδο των γυναικών στην ιεροσύνη, όπως ήδη έχει επιτυχώς εφαρμοσθεί από άλλες
χριστιανικές εκκλησίες. Οι γυναίκες είναι βέβαιον ότι μπορούν να αποτελέσουν
μια πολύ σοβαρή δύναμη ανανέωσης και
ενίσχυσης του εκκλησιαστικού και πνευματικού βίου. Η πολύ δραστήρια
ευρωβουλευτής κα Ούλε Σάντμπεκ είναι
ταυτοχρόνως και ιερέας της Εκκλησίας της Δανίας.
Ο αποκλεισμός των ορθοδόξων
γυναικών ακόμη και από τα εκκλησιαστικά συμβούλια, συχνά και του δικαιώματος να ψάλουν, συνιστά
προσβολή για το σύνολο των
γυναικών και δεν ωφελεί την Εκκλησία. Αντιθέτως δημιουργεί αισθήματα πικρίας
και απογοήτευσης σε γυναίκες που επιθυμούν να προσφέρουν. Κατά την διάρκεια επίσκεψης ομάδας γυναικών που υπηρετούν την εκκλησία στο Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο, έπειτα από πρόσκλησή
μου, είχα την ευκαιρία και τη χαρά να
γνωρίσω αξιολογότατες γυναίκες (θεολόγους, συγγραφείς, διευθύντριες ιδρυμάτων,
εκδότριες κλπ) οι οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά στην Ορθόδοξη Εκκλησία
από πιο υπεύθυνες θέσεις.
Παναγιότατε,
Τα προαναφερθέντα θέματα,
έχουν τεθεί γραπτά και προφορικά, ήδη από το 1999, και στον προκαθήμενο της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κ.
Χριστόδουλο. Πλην των δύο αυτών θεμάτων
υπάρχουν και μερικά άλλα τα οποία κατά καιρούς έχουν απασχολήσει την κοινή
γνώμη και για τα οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία θα πρέπει να είναι ανοιχτή στο
διάλογο, όπως η καύση των νεκρών και η
εναρμόνιση των θρησκευτικών εορτών της χριστιανοσύνης (Πάσχα).
Παναγιότατε,
Σείς που ακούραστα
εργάζεσθε για τον διάλογο μεταξύ των θρησκειών και την συμφιλίωση Καθολικών,
Μουσουλμάνων, Εβραίων και Ορθοδόξων, ελπίζω πως θα θελήσετε να συμβάλετε στην άρση των προκαταλήψεων και των
διακρίσεων εις βάρος των γυναικών και στη διασφάλιση ίσης μεταχείρισης των δύο φύλων του ανθρώπου εκ μέρους της
Εκκλησίας και της κοινωνίας.
Σας παρακαλώ δεχθείτε την
έκφραση των πιο θερμών ευχών μου για υγεία,
μακροημέρευση και εκπλήρωση των οραμάτων σας επ’ αγαθώ της Εκκλησίας και
της ανθρωπότητας.
Με
σεβασμό,
Άννα Καραμάνου