ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΥ ΡΟΔΟΠΗΣ

Υπόμνημα Άννας Καραμάνου

προς τους Υπουργούς Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων

και Μακεδονίας-Θράκης

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΥ ΡΟΔΟΠΗΣ

Υπόμνημα Άννας Καραμάνου

προς τους Υπουργούς Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων

και Μακεδονίας-Θράκης

Αθήνα, 11 Ιουλίου 2003

Εισαγωγή

Είναι γεγονός ότι κατά τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης μια σοβαρότατη προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας έχουν ήδη αρχίσει να αποδίδουν καρπούς και να αναγνωρίζονται, τόσο από τους μουσουλμάνους όσο και από τους χριστιανούς κατοίκους της Ροδόπης. Παραμένουν, όμως, ακόμη καίριας σημασίας αλλαγές που θα πρέπει να επέλθουν, ώστε να εκλείψουν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες μουσουλμάνοι στην προσπάθειά τους να ενταχθούν ομαλότερα στην ελληνική κοινωνία.

1. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΠΑΘ):

Οι νομοί της Θράκης διέπονται από ένα ειδικό εκπαιδευτικό καθεστώς αναφορικά με την εκπαίδευση των μουσουλμάνων. Σήμερα, έχει πια ωριμάσει η συζήτηση και οι απόψεις συγκλίνουν στην ανάγκη εκσυγχρονισμού του συστήματος και, ειδικότερα, αναβάθμισης της ΕΠΑΘ.

Στα μειονοτικά σχολεία οι μαθητές διδάσκονται από δύο δασκάλους. Ο ένας διδάσκει Ελληνικά, Ιστορία και Γεωγραφία, ενώ ο άλλος διδάσκει όλα τα υπόλοιπα μαθήματα. Ο πρώτος δάσκαλος είναι απόφοιτος Παιδαγωγικού Τμήματος ελληνικού Πανεπιστημίου, ενώ ο δεύτερος είναι απόφοιτος της ΕΠΑΘ. Είναι προφανές ότι οι απόφοιτοι της ΕΠΑΘ είναι επιφορτισμένοι με το μεγαλύτερο μέρος του διδακτικού έργου. Όμως υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις ως προς το επίπεδο της εκπαίδευσης που έχουν λάβει και, κατ’επέκταση, ως προς την ικανότητά τους να παρέχουν το καλύτερο δυνατό επίπεδο εκπαίδευσης στους μαθητές τους. Η φοίτηση στην Ακαδημία διαρκεί μόλις δύο έτη, ενώ η εισαγωγή σε αυτή γίνεται με εξετάσεις που σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούν στο επίπεδο αξιοκρατίας των Πανελληνίων εξετάσεων.

Η ανεπάρκεια της εκπαίδευσης στην ΕΠΑΘ έχει προκαλέσει ποικίλους προβληματισμούς. Τη στιγμή που τα Πανεπιστήμια της χώρας μας εκσυγχρονίζονται, σε μια εποχή που πλέον οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες έχουν πλήρως αντικατασταθεί από Πανεπιστημιακά Τμήματα, δε θα πρέπει οι μαθητές των μειονοτικών σχολείων της χώρας μας να έχουν δασκάλους που δεν είναι απόφοιτοι/ες Πανεπιστημίου;

Προτείνεται, λοιπόν, σε πρώτη φάση, η δημιουργία Παιδαγωγικού Τμήματος, του οποίου οι απόφοιτοι θα μπορούν να διδάξουν στα μειονοτικά σχολεία. Το Τμήμα αυτό μπορεί να δημιουργηθεί σε κάποιο από τα Πανεπιστήμια της Μακεδονίας ή της Θράκης –είναι χαρακτηριστικό πως στην Αλεξανδρούπολη λειτουργεί ήδη Παιδαγωγικό Τμήμα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης-, ώστε να μπορούν τα παιδιά της μειονότητας να φοιτούν σε αυτό. Η χρηματοδότησή του θα μπορούσε να γίνει μέσω του ΕΠΕΑΕΚ. Η ίδρυση ενός τέτοιου τμήματος θα πρέπει σταδιακά να οδηγήσει στην υποκατάσταση της αναχρονιστικής ΕΠΑΘ. Βεβαίως, η ευθύνη για την ίδρυση των νέων Τμημάτων έχει σε μεγάλο βαθμό μετατεθεί στα ίδια τα Πανεπιστήμια. Δεδομένου, όμως του ειδικού καθεστώτος που ισχύει για τους αποφοίτους της ΕΠΑΘ –είναι οι μόνοι που μπορούν να διδάξουν τα συγκεκριμένα μαθήματα στα μειονοτικά σχολεία-, είναι απαραίτητη η παρέμβαση του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας ώστε να αρθούν οι όποιοι περιορισμοί.

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΟΡΓΑΝΗ:

Πρόσφατα εγκαινιάστηκε στο χωριό Οργάνη το νέο Γυμνάσιο-Λύκειο, το οποίο είναι ένα σύγχρονο κτήριο, πολύ λειτουργικό, που διαθέτει τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό τόσο για τη διεξαγωγή των μαθημάτων όσο και για τη λειτουργία του σχολείου. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η υπερσύγχρονη αίθουσα δικτύου υπολογιστών, με πρόσβαση στο διαδίκτυο, με πλήρη σειρά περιφερειακών (εκτυπωτές, σαρωτή, web cam, πολυμέσα). Το σχολείο αυτό αποτελεί σαφή μαρτυρία της πρόθεσης της ελληνικής κυβέρνησης και του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να ενισχύσει τις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, ενώ είναι ιδιαίτερα αξιέπαινη η πρόθεση να ενισχυθεί η εκπαίδευση του πληθυσμού των παραμεθόριων περιοχών. Οι κάτοικοι του χωριού είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι για το νέο σχολείο, όμως διατυπώνουν τον προβληματισμό τους για μια σειρά προβλημάτων που στην ουσία εμποδίζουν την αξιοποίηση της επένδυσης που έχει γίνει.

α. Έλλειψη καθηγητών: Ενώ υπάρχουν στο σχολείο περίπου είκοσι οργανικές θέσεις, οι καθηγητές παρουσιάζονται και αμέσως αποσπώνται, με αποτέλεσμα να παραμένουν στο σχολείο δύο ως τρεις καθηγητές κάθε χρόνο. Κατ’αυτόν τον τρόπο, καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο το έργο των καθηγητών που παραμένουν, ενώ είναι και πρακτικά αδύνατο να υποκαταστήσουν το έργο που θα επιτυγχανόταν αν το σχολείο διατηρούσε το δυναμικό του.

β. Η κατάσταση του οικοτροφείου: Δίπλα στο σχολείο λειτουργεί οικοτροφείο για τους μαθητές που έρχονται από γειτονικά χωριά. Η λειτουργία του είναι απαραίτητη, αφού το χειμώνα οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την καθημερινή μετακίνηση των μαθητών μεταξύ των χωριών της περιοχής. Έτσι, αυτά τα παιδιά ζουν όλη την εβδομάδα στην Οργάνη και το Σαββατοκύριακο επιστρέφουν στο σπίτι τους. Η κατάσταση, όμως, του οικοτροφείου είναι άθλια. Πρόκειται για μια παλιά αποθήκη που μετασκευάστηκε, χωρίς να καταστεί δυνατόν όμως να διαμορφωθούν ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης. Τα υπνοδωμάτια μυρίζουν έντονα μούχλα, ο φωτισμός είναι ανεπαρκέστατος, γεγονός εξαιρετικά προβληματικό αφού δεν υπάρχει άλλος χώρος μελέτης, ενώ το σχολείο κλειδώνεται το απόγευμα και τα παιδιά δε μπορούν να παραμείνουν σε αυτό για να μελετήσουν. Πολύ κακή είναι και η κατάσταση της κουζίνας, με αποτέλεσμα αρκετές φορές τα παιδιά να έχουν στομαχικές διαταραχές.

γ. Προβλήματα στην εκπαίδευση των κοριτσιών: Ιδιαίτερο, όμως, προβληματισμό προκαλεί η έλλειψη υπνοδωματίου για τα κορίτσια στο οικοτροφείο. Πολλοί από τους κατοίκους των περιοχών αυτών είναι μουσουλμάνοι και, ως εκ τούτου, δεν είναι σε καμία περίπτωση διατεθειμένοι να δεχθούν τη συνύπαρξη των κοριτσιών τους με αγόρια, πόσω μάλλον τη συμβίωσή τους σε κοινό υπνοδωμάτιο. Επειδή, λοιπόν, ο χώρος δεν επαρκεί, τα αγόρια κοιμούνται στον πολύ λίγο διαθέσιμο χώρο, ενώ οι γονείς των κοριτσιών που μένουν στα γειτονικά της Οργάνης χωριά δεν τα στέλνουν καν στο οικοτροφείο, άρα ούτε και στο σχολείο. Το πρόβλημα της εκπαίδευσης των κοριτσιών είναι, δυστυχώς, ευρύτερο. Ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης διαπιστώνει κανείς πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα δεν έχουν λάβει επαρκή εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να μη μιλούν καν τα ελληνικά. Δεδομένου ότι αυτό ισχύει και για νέα κορίτσια, το πρόβλημα φαίνεται πως είναι πραγματικά τεράστιο, αφού υπονομεύει την μελλοντική ζωή αυτών των παιδιών, την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας και την ανεξαρτησία τους.

Το ζήτημα της εκπαίδευσης των παιδιών αυτών, ειδικά των κοριτσιών, είναι αποφασιστικής σημασίας για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους, αλλά και για την αξιοποίηση των ανθρωπίνων πόρων που διαθέτει η χώρα μας.

Χρειάζεται, λοιπόν, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες της κοινωνικής ένταξης της μειονότητας και προπαντός να αναβαθμιστεί η παρεχόμενη εκπαίδευση, καθώς και η επαγγελματική κατάρτιση των εκπαιδευτικών.