8 ΜΑΡΤΙΟΥ: ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΜΙΛΑΜΕ;

Εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ”, 8 Μαρτίου 2007

Κάθε χρόνο η 8 Μάρτη είναι αφιερωμένη στις γυναίκες όπου γης, για να αξιολογήσουν τη πρόοδο που έχει συντελεστεί στην υπόθεση της ισότητας των φύλων. Είναι γεγονός, ότι πολλά έχουν αλλάξει στη ζωή των γυναικών στη διάρκεια των τελευταίων εκατό χρόνων, από τότε - αρχές του 20^ου αιώνα – που κάποιες (ελάχιστες), «γραφικές», πρωτοπόρες στη σκέψη και στη δράση γυναίκες διεκδικούσαν, εν μέσω χλευασμών και προπηλακισμών, το δικαίωμα της ψήφου. Αυτό το δικαίωμα στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε πλήρως το 1952 (στην Τουρκία το1934).

Από τότε το φεμινιστικό κίνημα δεν έπαψε να παλεύει για να αποδείξει το αυτονόητο, δηλαδή, ότι άνδρες και γυναίκες είναι άνθρωποι με ίση αξία, με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις και θα πρέπει να μοιράζονται δίκαια τις ευθύνες, τα βάρη και τις χαρές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου. Ωστόσο, το αυτονόητο συνεχίζει μέχρι σήμερα να προκαλεί συγκρούσεις, ομηρικούς καυγάδες, οικογενειακά δράματα, αντιδράσεις από τους θεματοφύλακες της πατριαρχίας, προσφυγή στη βία, ακόμη και εγκλήματα «τιμής» στην Ελλάδα του 2007, από εκείνους που στηρίζουν την αυτοεκτίμηση, την «τιμή» και την «υπόληψή» τους στις ερωτικές προτιμήσεις της συζύγου τους (υπόθεση Βαρθολομαίου).

Χωρίς αμφιβολία μερικοί είναι κολλημένοι στο παρελθόν και ίσως αναπολούν τον παλιό καλό καιρό που η γυναίκα ήταν res, σκεύος ηδονής και παιδοποιητική μηχανή. Μπορεί ακόμη και να νοσταλγούν την εποχή, όχι και τόσο παλιά, που έριχναν ζωντανές στη πυρά. τις γυναίκες που έδειχναν ενδιαφέρον για την επιστήμη και τις τέχνες, ή εξέφραζαν φεμινιστικούς προβληματισμούς. Άλλωστε, στη γειτονιά μας, προς ανατολάς και νότια, όχι και τόσο μακριά μας, ακόμη λιθοβολούν μέχρι θανάτου τις «άτακτες» γυναίκες. Την ίδια στιγμή η σωματεμπορία αναδεικνύεται ως η πιο κερδοφόρα επιχείρηση της εποχής μας. Τόσο μεγάλη είναι η ζήτηση αγοραίου έρωτα! Για ποιά ισότητα λοιπόν μιλάμε;

Η Συνθήκη της Ρώμης, που γιορτάζει σε λίγες μέρες τα 50 χρόνια της, αναφέρεται ήδη από το 1957 στην ίση αμοιβή, για ίση εργασία. Οδηγίες για την ισότητα ανδρών και γυναικών αποτελούν Κοινοτική Νομοθεσία από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Όμως η απαγόρευση των διακρίσεων δεν εξάλειψε το χάσμα των φύλων στις αμοιβές, στις συντάξεις, στην κοινωνική ασφάλιση, στη συμμετοχή στα δημόσια αξιώματα και στη λήψη αποφάσεων, στην προσφορά υπηρεσιών φροντίδας στα παιδιά και στους ηλικιωμένους, στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την ισότητα. Τα χάσματα παραμένουν ως αποτέλεσμα δομών και νοοτροπιών οικοδομημένων μέσω των αιώνων και παρωχημένων παραδόσεων που ανθίστανται στις αλλαγές και στη πρόοδο. Τι κάνουμε λοιπόν;

Τελευταία, κάποιο φως διακρίνουμε στο βάθος του νεοφιλελεύθερου τούνελ. Διαπρεπείς οικονομολόγοι (Φράνσις Φουκουγιάμα), εμπειρογνώμονες και έγκριτα περιοδικά (The Economist) ανακάλυψαν ξαφνικά, ότι όσα υποστηρίζαμε εμείς επί τόσα χρόνια έχουν οικονομικό ενδιαφέρον και συμφέρουν την αγορά! Έτσι στην Ευρώπη και αλλού παλιά αιτήματα και διεκδικήσεις των γυναικείων οργανώσεων, όπως η φροντίδα των παιδιών και οι παιδικοί σταθμοί, η ενίσχυση της απασχόλησης και η ανεξαρτησία των γυναικών, υιοθετήθηκαν ως θέματα που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Χαράς ευαγγέλια! Η στρατηγική της Λισσαβόνας που φιλοδοξεί να κάνει την οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ισχυρότερη και ανταγωνιστικότερη του κόσμου, έβαλε στα κράτη μέλη πλάνο-ποσόστωση για τη γυναικεία απασχόληση 60% μέχρι το 2010. Επί του παρόντος μόνον η Σουηδία καλύπτει αυτό το στόχο, με την Ελλάδα γύρω στο 40%. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης (2002), επίσης έθεσε σαφές χρονοδιάγραμμα: Μέχρι το 2010, οι υπηρεσίες φροντίδας θα πρέπει να καλύπτουν το 33% των παιδιών ηλικίας 0-3 ετών (η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το 10%) και το 90% των παιδιών ηλικίας 3-6 ετών. Ως και «Οδικό Χάρτη 2006-2010» για την επίτευξη της ισότητας ενέκριναν οι ιθύνοντες της ΕΕ. Τι πραγματικά συμβαίνει;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα (φυσικά και η Ελλάδα) βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό, υπογεννητικότητα και γηρασμένο πληθυσμό. Οι ειδικοί λοιπόν της αγοράς υπολόγισαν ότι η διευκόλυνση της πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας και η δημιουργία προϋποθέσεων για εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την προσωπική ζωή, μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της παραγωγικότητας της οικονομίας, μέσω της καλύτερης αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Πράγματι, έρευνες και αναλύσεις κόστους/οφέλους του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας έχουν καταδείξει ότι τα μεσοπρόθεσμα κέρδη από επενδύσεις στη φροντίδα των παιδιών υπερβαίνουν κατά πολύ το βραχυπρόθεσμο κόστος. Υπολογίζεται, ότι για κάθε 100 θέσεις εργασίας που καταλαμβάνουν οι γυναίκες δημιουργούνται άλλες 10 θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών. Το ΠΑΣΟΚ πάντως, στο πνεύμα της εποχής, συμπεριέλαβε τους παιδικούς σταθμούς στα «μεγάλα έργα» του προγράμματός του, ενώ συμμετέχει ενεργά και δραστήρια στην καμπάνια του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος για «περισσότερη και καλύτερη φροντίδα για τα παιδιά».

Ταυτόχρονα βέβαια αντιμετωπίζεται και το δημογραφικό πρόβλημα, αφού οι χώρες της ΕΕ, με ικανοποιητικό σύστημα υπηρεσιών φροντίδας έχουν και τους υψηλότερους δείκτες γεννητικότητας (πάλι το καλό παράδειγμα της Σουηδίας). Φαίνεται όμως, ότι ικανοποιούνται (μερικώς έστω) και πάγιες διεκδικήσεις των φεμινιστριών, όπως: ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας και της αυτοδιάθεσης των γυναικών, κλείσιμο του χάσματος των εισοδημάτων, ευημερία των παιδιών και διαπαιδαγώγησή τους μέσω ποιοτικών προγραμμάτων φροντίδας και εκπαίδευσης, περιορισμός των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων και εκείνων που συνεχίζουν τις σπουδές τους και συνεπώς προωθείται μια δικαιότερη κατανομή των υποχρεώσεων της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Χρόνια πολλά και του χρόνου 8 Μάρτη!..